Gulasz wieprzowy z papryką to jedno z tych dań, które łączą w sobie domowy komfort, głębię smaku i historię przekazywaną przez pokolenia. Pamiętam, jak moja babcia gotowała go na niedzielny obiad – zapach duszącego się mięsa z cebulą i słodką papryką roznosił się po całym domu, a sąsiedzi zatrzymywali się przed oknem, pytając, co tak pachnie. Jej sekretem był czas, cierpliwość i dokładne obsmażanie mięsa – technika, której nie da się zastąpić żadną nowinką kulinarną. W tym przepisie pokażę Ci krok po kroku, jak przygotować tradycyjny gulasz wieprzowy z papryką o intensywnym smaku, kruchym mięsie i idealnie gęstym sosie.
Tradycja i smak w jednym garnku
Gulasz wieprzowy z papryką, znany również jako węgierski porkolt, to danie głęboko zakorzenione w kuchni środkowoeuropejskiej – od Węgier, przez Słowację, aż po południowo-zachodnią Polskę. Cechuje się tym, że głównym składnikiem jest wieprzowina – najczęściej szynka, łopatka lub karkówka – duszona wraz z cebulą, słodką papryką i dodatkami aż do uzyskania miękkości i intensywnego, bogatego sosu.
W kuchni domowej gulasz z szynki z papryką to prawdziwy klasyk – jest sycący, aromatyczny, doskonale rozgrzewa i pozwala kreatywnie wykorzystać sezonowe warzywa. Każdy region i każda rodzina ma swoją wersję, jednak są pewne kulinarne zasady, których należy przestrzegać, jeśli chcemy uzyskać idealne danie z głębokim smakiem i odpowiednią teksturą sosu.
Dlaczego warto wybrać wieprzowinę?
Wieprzowina, szczególnie odpowiednio dobrana (na przykład szynka, karkówka lub łopatka), zawiera tłuszcz, który podczas długiego duszenia wytapia się i nadaje sosowi głębię. Dzięki zawartości kolagenu w mięśniach łącznych, podczas gotowania gulasz gęstnieje w naturalny sposób – bez dodatku mąki. Właśnie dlatego gulasz wieprzowy z papryką ma tak przyjemnie kremową konsystencję, a mięso rozpływa się w ustach.
Składniki
Poniższa receptura jest przewidziana na 4–6 porcji. Idealna na rodzinny obiad z możliwością odgrzania następnego dnia – wtedy smakuje jeszcze lepiej.
– 1 kg szynki wieprzowej (ewentualnie łopatki lub karkówki)
– 2 duże cebule (najlepiej cukrowe lub zwykłe żółte)
– 3 ząbki czosnku
– 2 czerwone papryki (najlepiej mięsiste, np. typu ramiro)
– 1 papryka zielona lub żółta (dla kontrastu)
– 2 łyżki słodkiej papryki w proszku
– 1 łyżeczka wędzonej papryki (opcjonalnie)
– 1 łyżeczka ostrej papryki (dla miłośników pikantnych smaków)
– 3–4 łyżki smalcu (lub oleju rzepakowego)
– 1,5 szklanki bulionu (warzywny lub wołowy – najlepiej domowy)
– 2 łyżki koncentratu pomidorowego
– 1 liść laurowy
– 1/2 łyżeczki kminku mielonego (opcjonalnie)
– sól i świeżo mielony pieprz do smaku
– natka pietruszki do podania (opcjonalnie)
Przygotowanie krok po kroku
1. Pokrój i przygotuj składniki
Zacznij od przygotowania mięsa – szynkę wieprzową pokrój w kostkę o boku około 2–2,5 cm. Nie usuwaj całego tłuszczu – to właśnie niewielka jego ilość sprawi, że gulasz wieprzowy z papryką będzie pełen smaku i gładkiej konsystencji.
Cebulę pokrój w drobną kostkę, czosnek posiekaj, a papryki oczyść z gniazd nasiennych i pokrój w grubsze paski lub kostkę – w zależności od preferencji.
2. Obsmaż mięso na złoto
W dużym, ciężkim garnku (żeliwny lub żaroodporny garnek z grubym dnem będzie idealny) rozgrzej smalec. Dodaj mięso partiami – nie wszystko na raz, bo zacznie się dusić zamiast rumienić. Celem jest zamknięcie porów i uzyskanie lekko przypieczonej powierzchni, która w procesie duszenia odda do sosu wiele smaku.
Obsmażone kawałki mięsa przełóż na talerz i odstaw.
3. Smażenie cebuli i przyprawienie papryką
Na pozostałym tłuszczu zeszklij cebulę na średnim ogniu. Smaż ją, aż będzie miękka i lekko karmelizowana – może to potrwać nawet 10–15 minut. Dodaj posiekany czosnek i smaż 1–2 minuty.
Teraz kolejny ważny krok – dodaj paprykę w proszku (słodką, ostrą, wędzoną) i kminek. Smaż przyprawy przez 30–45 sekund – pozwoli to wydobyć ich aromat. Uważaj, by nie przypalić papryki, bo stanie się gorzka.
4. Ponowne dodanie mięsa i duszenie
Włóż z powrotem podsmażone mięso do garnka z cebulą i przyprawami. Dobrze wymieszaj, aby okleić kawałki sosem.
Dodaj koncentrat pomidorowy i wlej bulion – mięso powinno być prawie całkowicie zanurzone, ale nie pływać.
Dodaj liść laurowy, dopraw solą i pieprzem.
Doprowadź do wrzenia, a następnie zmniejsz ogień do minimum. Przykryj i duś przez 60–90 minut, aż mięso będzie miękkie i kruche. Od czasu do czasu zamieszaj i sprawdź, czy nie trzeba uzupełnić płynów.
5. Dodanie papryki i finalne gotowanie
Na około 20 minut przed końcem duszenia dodaj surowe papryki. W ten sposób zachowają nieco chrupkości, ale zdążą oddać smak do sosu. Jeśli wolisz paprykę całkowicie miękką, możesz dodać ją wcześniej.
Gotuj bez przykrywki przez ostatnie 15–20 minut, by nieco odparować sos. Powinien być gęsty, aksamitny, nie wodnisty. Nie zagęszczaj mąką – jeśli mięso było dobrej jakości, a cebula odpowiednio przysmażona, sos naturalnie zgęstnieje.
6. Korekta smaku i podanie
Na koniec sprawdź smak – ewentualnie dopraw solą, pieprzem lub odrobiną octu winnego (jeśli lubisz lekko kwaśne akcenty). Bezpośrednio przed podaniem możesz posypać gulasz natką pietruszki.
7. Z czym podawać?
Gulasz wieprzowy z papryką możesz podać z:
– Kluskami śląskimi lub kopytkami
– Kaszą gryczaną
– Makaronem typu świderki
– Chlebem, najlepiej razowym
– Ziemniaczanym puree
Nie bój się również podać go z plackami ziemniaczanymi – to klasyczny „placek po węgiersku” z duszoną wieprzowiną.
Podsumowanie
Gulasz z szynki z papryką to danie, które wymaga czasu, ale odwdzięcza się głębią smaku, kruchym mięsem i aromatycznym sosem. Nie spiesz się – dobra kuchnia lubi cierpliwość i dokładność. Kluczem do sukcesu są: odpowiednie obsmażenie mięsa, cierpliwe duszenie oraz balans przypraw.
Zachęcam do eksperymentowania: zamień część papryki na marchew, dodaj czerwone wino do duszenia lub spróbuj wersji z dodatkiem śmietany i koperku na koniec. Gulasz wieprzowy z papryką to nie tylko klasyka – to także baza do kulinarnych przygód.
Niech ten przepis stanie się dla Ciebie punktem wyjścia do odkrywania kuchni węgierskiej i środkowoeuropejskiej. Smacznego!
