Ryba po grecku to danie, które towarzyszy wielu polskim rodzinom od pokoleń, zwłaszcza podczas wigilijnej wieczerzy. Dla mnie to zapach smażonego dorsza i duszonych warzyw unoszący się z kuchni babci, który zapowiadał święta lepiej niż zapalona świeca czy opłatek. W dzieciństwie omijałem warzywa szerokim łukiem i wybierałem tylko „tę pyszną rybę spod pierzynki”, ale dziś doceniam całe danie, szczególnie gdy przygotowane jest nieco lżej, z myślą o równowadze między smakiem a zdrowiem. Dlatego przedstawiam przepis na soczystą rybę po grecku na ciepło w odświeżonej, szybszej i bardziej dietetycznej wersji, bez rezygnacji z głębokiego, lekko słodkawego smaku, za który tak bardzo ją kochamy.
Źródło smaku i symbolu – ryba po grecku nie tylko na Wigilię
Ryba po grecku, choć nazwa sugeruje śródziemnomorskie pochodzenie, jest w istocie daniem kuchni polskiej. Prawdopodobnie nazwano ją „po grecku” ze względu na skojarzenie z kolorową, aromatyczną kuchnią południa Europy – warzywa korzeniowe duszone z pomidorami przypominają niewielkie echo greckich ragout. W Polsce potrawa ta zadomowiła się w tradycyjnym menu wigilijnym – ryba po grecku Wigilia to nierozerwalna para w wielu domach. Najczęściej serwowana jest na zimno, ale wersja na ciepło zyskuje coraz więcej zwolenników i wyciąga pełnię smaku z delikatnych warstw duszonych warzyw i miękkiego fileta.
Współczesna kuchnia idzie w kierunku uproszczenia i lekkości, dlatego w tym przepisie unikać będziemy głębokiego smażenia i panierowania, zostawiając jednocześnie to, co najważniejsze – soczystość ryby, słodycz warzyw i głębię sosu pomidorowego. To doskonała propozycja nie tylko na święta – ryba po grecku na ciepło sprawdzi się również jako zdrowy obiad na co dzień.
Ryba po grecku składniki
Do stworzenia tej lżejszej wersji klasycznej potrawy wybierajmy ryby o zwartej strukturze, które zachowają kształt podczas duszenia. Miruna po grecku to świetna opcja – ma łagodny smak, który dobrze komponuje się z warzywami.
Składniki (dla 4 osób):
Rybna baza:
– 600–700 g filetów z miruny (lub dorsza, morszczuka, mintaja)
– 1 łyżeczka soku z cytryny
– sól, pieprz do smaku
– 2 łyżki oliwy z oliwek extra virgin
Warzywna pierzynka:
– 3 duże marchewki (ok. 400 g)
– 1 średnia pietruszka korzeń
– 1/2 selera korzeniowego
– 1 duży por (biała i jasnozielona część)
– 1 średnia cebula
– 2 ząbki czosnku
Sos pomidorowy:
– 400 ml przecieru pomidorowego (passata)
– 1 łyżka koncentratu pomidorowego
– 1 łyżeczka cukru trzcinowego (opcjonalnie)
– 1 łyżeczka słodkiej papryki
– 1 listek laurowy
– 1/2 łyżeczki ziela angielskiego (zmielone lub w ziarnach do wyjęcia)
– sól, pieprz do smaku
– 2 łyżki oleju rzepakowego lub z pestek winogron (do duszenia)
Do podania (opcjonalnie):
– świeży koperek lub natka pietruszki
– ryż, kasza lub ziemniaki
Krok po kroku: jak zrobić rybę po grecku na ciepło
1. Przygotowanie ryby
Filety z miruny (lub innej ryby) dokładnie oczyść z ości, opłucz i osusz papierowym ręcznikiem. Skrop sokiem z cytryny, oprósz solą oraz świeżo zmielonym pieprzem i odstaw na 15 minut, by się zamarynowały. W tym czasie przygotuj warzywa.
Dla zwiększenia soczystości i ograniczenia tłuszczu, rybę nie panierujemy i nie smażymy w głębokim oleju. Zamiast tego delikatnie obsmażamy na niewielkiej ilości oliwy (lub jeszcze lepiej – dusimy na parze) przez około 2–3 minuty z każdej strony, do lekkiego ścięcia białka. Ryba nie musi być całkowicie gotowa – dojdzie podczas duszenia z warzywami.
2. Marchewka do ryby po grecku i reszta warzyw – sekret smaku
Warzywa korzeniowe – marchew, pietruszkę, seler – obierz i zetrzyj na grubych oczkach tarki. Por pokrój w cienkie półplasterki, cebulę w piórka, a czosnek drobno posiekaj lub zetrzyj.
Na dużej, głębokiej patelni rozgrzej 2 łyżki oleju i wrzuć cebulę z porem. Duś 3–4 minuty na niewielkim ogniu, aż zmiękną. Dodaj startą marchewkę, pietruszkę i seler, a także czosnek. Podsmaż kolejne 4–5 minut, aż warzywa stracą surowość.
3. Przygotowanie sosu pomidorowego
Do podsmażonych warzyw dodaj przecier pomidorowy, koncentrat oraz przyprawy: słodką paprykę, listek laurowy, ziele angielskie, sól, pieprz i ewentualnie odrobinę cukru do zbalansowania kwasowości. Wymieszaj wszystko i podlej niewielką ilością wody (ok. 100 ml), by sos nie był zbyt gęsty.
Przykryj patelnię i duś całość przez 10–12 minut, aż warzywa będą miękkie i aromatyczne. W razie potrzeby dolej niewielką ilość wody.
4. Łączenie składników – ryba pod pierzynką z warzyw
Na dno żaroodpornego naczynia lub dużej, szerokiej patelni z pokrywką ułóż połowę warzyw. Na nich – przysmażoną wcześniej rybę. Przykryj pozostałą warzywną warstwą – tak powstaje klasyczna ryba pod pierzynką z warzyw.
Całość przykryj i duś jeszcze przez 10–12 minut na bardzo małym ogniu lub zapiecz w piekarniku nagrzanym do 180°C przez 15 minut, aż składniki się przegryzą, a ryba całkowicie się zetnie.
5. Sposób podania i przechowywanie
Ryba po grecku z czym podawać? Idealnie komponuje się z gotowanym ryżem basmati, kaszą pęczak lub ziemniaczkami z koperkiem. W wersji lekkiej smakuje doskonale solo, z dodatkiem świeżych ziół.
Ryba po grecku na ciepło najlepiej smakuje zaraz po przygotowaniu, ale można też ją odgrzewać. Jeśli zostanie przechowywana w zamkniętym pojemniku w lodówce, bez problemu utrzyma świeżość przez 2–3 dni. Warto pamiętać, że ryba po grecku ile można przechowywać zależy od rodzaju ryby i sposobu obróbki cieplnej – w naszej lżejszej wersji, bez panierki i dużej ilości tłuszczu, trwałość nawet się zwiększa.
Podsumowanie: lżejsza ryba po grecku nie tylko na Wigilię
Soczysta ryba po grecku na ciepło to idealny kompromis między tradycją a nowoczesnym podejściem do gotowania. Łączy w sobie smak świątecznych wspomnień z dbałością o zdrowie i czas. Rezygnując z panierki i głębokiego smażenia, zyskujemy czystszy profil smakowy i produkt łatwiejszy do strawienia. Marchewka do ryby po grecku połączona z porem i aromatycznym sosem pomidorowym tworzy warzywną pierzynkę, której nie sposób się oprzeć.
Nie bój się eksperymentować – możesz dorzucić trochę startej cukinii, pasternaku, a nawet papryki, by wydobyć nowe wymiary smaku. Ryba pod pierzynką z pora ma ogromny potencjał również jako danie lunchowe lub kolacja poza sezonem świątecznym.
Klasyka nie musi być ciężka ani czasochłonna. Zadbaj o dobrą jakość składników, traktuj je z szacunkiem, a każde danie – nawet najbardziej znane – zyska nową duszę. Ryba po grecku żyje i zmienia się z każdym pokoleniem. Może dziś stanie się także twoim bohaterem dnia codziennego, nie tylko świątecznego.