Zapiekanka pasterska, znana w krajach anglosaskich jako „Shepherd’s Pie”, to jedno z tych dań, które łączą w sobie wspomnienie domowego ciepła, sycącego posiłku po pracowitym dniu oraz prawdziwej kulinarnej tradycji. Pierwotnie przygotowywana z baraniny, przez lata przeszła tysiące interpretacji. Pewna starsza Irlandka, którą poznałem podczas podróży po Cork, powiedziała kiedyś: „Zapiekanka pasterska to taki garnek wspomnień – wylewasz w niego wszystko, co masz, przykrywasz purée i pozwalasz, by czas oraz piekarnik zrobiły swoje.” W Polsce częściej wykorzystywane jest mięso mielone z wołowiny lub wieprzowiny, a purée ziemniaczane traktowane jest jak kołdra smaku – miękka, delikatna i zawsze ukojąca.
Zapiekanka pasterska – tradycja, smak i wartości odżywcze
Zapiekanka z puree ziemniaczanym i mięsem mielonym to danie, które łączy w sobie wyrazistość mięsa, słodycz cebuli i marchwi oraz kremową konsystencję purée ziemniaczanego. W oryginalnej wersji danie to przygotowywano z gotowanego mięsa, lecz z biegiem czasu, ze względu na wygodę, częściej korzystamy z mięsa mielonego. Ta potrawa świetnie nadaje się zarówno na rodzinny obiad, jak i jako posiłek przygotowany wcześniej – smakuje jeszcze lepiej następnego dnia.
Wybierając mięso i warzywa dobrej jakości, mamy pewność, że nasza zapiekanka z puree dostarczy nie tylko doskonałego smaku, ale i wartości odżywczych. Węglowodany z ziemniaków dają energię, białko z mięsa wspomaga budowę mięśni, a warzywa dodają witamin oraz błonnika. Dzięki temu danie to idealnie wpisuje się w zasady zdrowej, zbilansowanej diety.
Składniki
Warstwa mięsno-warzywna:
– 500 g mięsa mielonego (wołowo-wieprzowego lub z indyka)
– 1 duża cebula
– 2 ząbki czosnku
– 2 marchewki
– 1 łodyga selera naciowego (opcjonalnie, ale klasycznie angielska)
– 150 g groszku zielonego (świeżego lub mrożonego)
– 2 łyżki koncentratu pomidorowego lub 200 ml przecieru pomidorowego (sprawdza się też jako alternatywa dla szakszuki z przecierem pomidorowym)
– 1/2 łyżeczki suszonego tymianku
– 1/2 łyżeczki suszonego rozmarynu
– 1 łyżka mąki pszennej
– 200 ml bulionu wołowego lub warzywnego
– sól i świeżo mielony pieprz do smaku
– 1 łyżka oleju roślinnego (najlepiej rzepakowego)
Warstwa ziemniaczanego purée:
– 1 kg ziemniaków (typ B lub C – mączyste)
– 50 ml mleka lub śmietanki 30%
– 30 g masła
– sól do smaku
– odrobina gałki muszkatołowej (opcjonalnie)
Dodatki:
– 50 g startego sera (np. cheddar, gouda – do posypania wierzchu)
– posiekana pietruszka (do dekoracji)
Przepis krok po kroku
Krok 1: Przygotuj ziemniaczane purée
1. Obierz ziemniaki, pokrój na równej wielkości kawałki, włóż do garnka i zalej zimną wodą.
2. Posól wodę, doprowadź do wrzenia i gotuj, aż ziemniaki będą miękkie – ok. 15–20 minut.
3. Odcedź ziemniaki i odparuj przez kilka minut na małym ogniu, stale mieszając.
4. Przeciśnij ziemniaki przez praskę lub rozgnieć tłuczkiem. Dodaj masło i wlej mleko – mieszaj do momentu uzyskania kremowej konsystencji.
5. Dopraw solą i odrobiną gałki muszkatołowej.
Ważne: purée musi być wystarczająco gęste, by utrzymać się na warstwie mięsnej i nie wsiąkać w nią całkowicie.
Krok 2: Przygotuj warstwę mięsno-warzywną
1. Na dużej patelni rozgrzej olej.
2. Posiekaj cebulę w kostkę, czosnek przeciśnij przez praskę. Wrzucaj najpierw cebulę, a po chwili czosnek – smaż do zeszklenia.
3. Dodaj starte lub drobno pokrojone marchewki oraz posiekany seler naciowy. Smaż 5 minut, aż warzywa lekko zmiękną.
4. Dodaj mięso, obduszaj je na mocnym ogniu, aż się zarumieni. Starannie mieszaj, by je porozdzielać.
5. Wsyp mąkę i dokładnie zamieszaj – mąka zagęści sos.
6. Dodaj koncentrat lub przecier pomidorowy, zioła, bulion i mieszaj do połączenia składników. Gotuj na małym ogniu przez 10–15 minut, aż sos zgęstnieje. Na końcu dodaj zielony groszek.
7. Dopraw wszystko solą i pieprzem według własnego uznania.
Krok 3: Złożenie zapiekanki
1. Rozgrzej piekarnik do 190°C (termoobieg: 180°C).
2. Warstwę mięsno-warzywną przełóż do średniej wielkości naczynia żaroodpornego (ok. 25×30 cm).
3. Delikatnie rozprowadź purée ziemniaczane na mięsie, pomagając sobie łyżką lub szpatułką.
4. Wygładź powierzchnię lub nadaj jej ozdobne wcięcia widelcem – to pomoże uzyskać chrupiącą skorupkę podczas pieczenia.
5. Posyp wierzch tartym serem.
6. Wstaw do piekarnika na 25–30 minut lub do momentu, aż ser się zrumieni, a brzegi zapiekanki zaczną delikatnie bulgotać.
Krok 4: Podanie
1. Odstaw zapiekankę na 5–10 minut po wyjęciu z piekarnika – łatwiej ją wtedy pokroić i nakładać.
2. Podawaj z lekką sałatką z rukoli lub miksu sałat, skropioną oliwą i cytryną.
3. Można udekorować świeżą natką pietruszki.
Warianty i modyfikacje
Zapiekanka z puree ziemniaczanym i kurczakiem
Zamiast mięsa mielonego możesz wykorzystać podsmażoną pierś z kurczaka (drobno pokrojoną) bądź mięso z rosołu. W tym przypadku dobrze sprawdza się dodatek koperku i delikatniejszego sosu, np. na bazie bulionu drobiowego z jogurtem greckim.
Zapiekanka bezmięsna
Warzywa, czerwona soczewica, grzyby i seler korzeniowy stworzą świetną bazę wegetariańską. Podobnie jak w klasyku – zagęszcz ją mąką lub passatą pomidorową. Sprawdzi się również szakszuka z przecierem pomidorowym, jeśli chcesz dodać potrawie warzywnego charakteru.
Podsumowanie
Zapiekanka z puree ziemniaczanym i mięsem mielonym to nie tylko danie klasyczne, ale też wdzięczna baza do eksperymentów kulinarnych. Wystarczy zmienić rodzaj mięsa, dodać inne przyprawy, wkomponować regionalne warzywa lub stworzyć wegetariańską wariację. Klucz leży w jakości składników i dobrym purée – puszystym, ale zwartym. To potrawa, która za każdym razem może smakować odrobinę inaczej, nie tracąc przy tym swojego dusznego uroku.
Od świątecznego obiadu po comfort food po ciężkim dniu – zapiekanka z puree ziemniaczanym zawsze będzie trafionym wyborem. Spróbuj raz, a znajdzie stałe miejsce w Twoim kulinarnym repertuarze.
