Pampuchy, znane też jako pyzy drożdżowe lub kluski na parze, to klasyka kuchni polskiej – puszyste, lekkie jak chmurka bułeczki gotowane na parze. Ich smak większości z nas kojarzy się z dzieciństwem i obiadem serwowanym przez ukochaną babcię. Pamiętam, jak jako dziecko przesiadywałem w kuchni podczas ich przygotowywania – ciasto rosło pod lnianą ściereczką, a potem parą z garnka buchnęło tak, że szyby parowały. Babcia miała swój sekret: cierpliwość do wyrabiania ciasta i serce włożone w każdą partię. Dziś dzielę się tym przepisem w wersji eksperckiej, z dokładnymi wskazówkami i technikami, by i Twoje pampuchy były idealne – miękkie, sprężyste i przypominające te „jak u babci”.
Dlaczego warto wrócić do przepisu na pyzy drożdżowe?
Domowe pyzy drożdżowe mają w sobie coś więcej niż smak – to także historia i tradycja. To także doskonała alternatywa dla ziemniaków, kasz czy makaronu. Można je podać na słodko lub wytrawnie. Pampuchy są nie tylko pożywne, ale też lekkostrawne dzięki gotowaniu na parze – bez dodatkowego tłuszczu. Są więc przyjazne dla wątroby i idealnie wpisują się w zdrową, zbilansowaną dietę, także dziecięcą czy lekkostrawną.
W wersji wytrawnej doskonale komponują się z mięsnymi sosami. Klasyka? Kluski na parze z mięsem mielonym w sosie pieczeniowym. W wersji słodkiej – z sosem jagodowym, śmietaną, cukrem, masłem czy cynamonem. Niezależnie od wariantu, dobrze wykonane pyzy drożdżowe rozpływają się w ustach.
Składniki na pyzy drożdżowe (na 12–14 dużych pampuchów)
Składniki podstawowe:
– 500 g mąki pszennej typ 550 (lub typ 650 dla bardziej rustykalnego efektu)
– 250 ml mleka (letniego, nie gorącego)
– 25 g świeżych drożdży lub 7 g drożdży instant
– 1 jajko
– 1 żółtko
– 2 łyżki cukru
– 1/2 łyżeczki soli
– 50 g masła (rozpuszczonego, przestudzonego)
Opcjonalnie (dla wersji słodkiej):
– 1 opakowanie cukru wanilinowego
– starta skórka z 1 cytryny (niewoskowana)
Sposób przygotowania – przepis na pyzy drożdżowe krok po kroku
1. Przygotowanie zaczynu drożdżowego
Jeśli używasz świeżych drożdży, przygotuj klasyczny zaczyn:
– W miseczce rozkrusz drożdże, dodaj 1 łyżeczkę cukru, 2 łyżki mąki i 100 ml letniego mleka.
– Wymieszaj, przykryj ściereczką i odstaw w ciepłe miejsce na 10–15 minut, aż zaczyn ruszy, zacznie się pienić i podnosić.
Jeśli używasz drożdży instant, nie musisz robić zaczynu, przejdź od razu do wyrabiania ciasta, mieszając je z mąką.
2. Wyrabianie ciasta
– Do dużej miski przesiej mąkę. Dodaj sól.
– W osobnej miseczce roztrzep jajko z żółtkiem. Dodaj je do mąki.
– Wlej zaczyn drożdżowy (lub drożdże instant), pozostałe mleko, cukier oraz przestudzone masło.
– Wyrabiaj ciasto ręcznie lub mikserem z hakiem do ciasta drożdżowego (ok. 10 minut), aż stanie się gładkie, elastyczne, lekko odchodzi od ręki.
– Najważniejsze: ciasto nie może być zbyt twarde ani zbyt luźne. Powinno być miękkie, sprężyste, ale nie kleić się intensywnie do rąk.
3. Pierwsze wyrastanie
– Gotowe ciasto uformuj w kulę, włóż do lekko natłuszczonej miski, przykryj bawełnianą ściereczką.
– Umieść w ciepłym miejscu bez przeciągów (np. wyłączony piekarnik z włączonym światłem).
– Pozostaw na około 60–75 minut, aż podwoi objętość.
4. Formowanie pampuchów
– Po wyrośnięciu przełóż ciasto na blat lekko posypany mąką.
– Rozwałkuj delikatnie (na ok. 1–1,5 cm grubości).
– Szklanką lub wykrawaczką o średnicy 8–10 cm wykrawaj krążki.
– Krążki przykryj i odstaw na kolejne 20 minut do wyrośnięcia.
Pamiętaj, że drugie wyrastanie wpływa znacząco na strukturę pampuchów – nie pomijaj tego kroku.
5. Gotowanie na parze
Masz trzy opcje:
– parowar
– specjalny garnek do gotowania na parze (z siatką)
– zwykły garnek z gazą naciągniętą np. na obręcz lub sitkiem
– W garnku zagotuj wodę – musi tylko delikatnie wrzeć.
– Posmaruj delikatnie gazę/część parową tłuszczem, aby pampuchy nie przywarły.
– Układaj pyzy w pewnych odstępach – urosną!
– Gotuj pod przykryciem 10–12 minut – nie zaglądaj wcześniej, bo pampuchy mogą opaść!
Wskazówka: nie przepełniaj garnka – gotuj na raty, by pyzy drożdżowe na parze miały miejsce na wyrośnięcie.
6. Serwowanie
Na słodko:
– z roztopionym masłem, cukrem i cynamonem
– z domowym sosem owocowym (sos z truskawek, jagód, malin)
– z gęstą śmietaną i cukrem wanilinowym
Na wytrawnie:
– z duszonym mięsem (np. kluski na parze z mięsem mielonym w sosie pieczeniowym)
– z gulaszem
– z sosem grzybowym lub pieczeniowym
Domowy sos do pyz na parze – przepis szybki i uniwersalny
Składniki:
– 250 ml bulionu (mięsny lub warzywny)
– 1 łyżka masła
– 1 łyżka mąki
– 2 łyżki śmietany 18%
– sól, pieprz, zioła
– (opcjonalnie) 1 łyżeczka musztardy lub sosu sojowego dla głębi smaku
Przygotowanie:
– W rondlu rozpuść masło, dodaj mąkę – zrób jasną zasmażkę.
– Stopniowo dolewaj bulion, cały czas mieszając, by nie było grudek.
– Dodaj śmietanę i przyprawy – gotuj do zgęstnienia (ok. 3–4 minuty)
– Możesz zblendować, jeśli chcesz bardziej jednolitą konsystencję.
Pasuje idealnie jako sos do pyz na parze w wersji wytrawnej.
Przechowywanie i odgrzewanie pampuchów
Pampuchy można spokojnie przygotować na zapas:
– Po wystudzeniu schowaj je do szczelnego pojemnika.
– W lodówce można je przechowywać 3 dni.
– Można też mrozić – odparować z powrotem na parze bez rozmrażania.
Do odgrzania:
– Najlepiej w parowarze, nad wrzątkiem lub w kuchence mikrofalowej (z odrobiną wody i przykryte).
Podsumowanie
Pyzy drożdżowe to nie tylko danie – to wspomnienie, tradycja i radość z gotowania. Dokładne wyrobienie ciasta, cierpliwość podczas wyrastania i dobór ulubionego sosu gwarantują sukces. Ciesz się smakiem jak u babci, ale nie bój się również eksperymentować – może wersja z ziołami do mięsa? A może domowe pyzy z aromatem czosnku i masła?
Posługując się tym przepisem na pyzy drożdżowe, zrozumiesz, że nawet klasyczne danie może być sztuką. Niezależnie czy wybierzesz wersję słodką, czy kluski na parze z mięsem mielonym, pamiętaj: para i cierpliwość to Twoje najważniejsze składniki.
