Cukinia – dla jednych warzywna królowa lata, dla innych kulinarna zmora. Każdy, kto choć raz założył ogródek, wie, że wystarczy jedna lub dwie cukinie w gruncie, by cała rodzina jadła je aż po uszy. Zapiekanka, leczo, placki… A potem znów to samo – kolejna taca cukinii na kuchennym blacie i pytanie: „Co ja mam z tego zrobić?”. Pamiętam, jak moja babcia, która sadziła warzywa w przydomowym ogródku, sama rezygnowała z gotowania czegokolwiek z cukinii już w połowie sierpnia, zmęczona jej wszechobecnością. A jednak – istnieje wiele sposobów, by tchnąć nowe życie w to skromne warzywo.
Cukinia – warzywo skromne, ale pełne potencjału
Z botanicznego punktu widzenia cukinia to odmiana dyni zwyczajnej o niedocenianym potencjale kulinarnym. Pochodzi z Włoch, gdzie od wieków stanowi podstawę kuchni śródziemnomorskiej. Jej łagodny smak, niska kaloryczność (ok. 17 kcal na 100 g) oraz uniwersalność sprawiają, że nadaje się do dań gotowanych, smażonych, pieczonych, a nawet surowych. Cukinia to źródło witaminy C, potasu, folianów i błonnika. Jest lekkostrawna, dobrze tolerowana przez dzieci, seniorów i osoby na diecie redukcyjnej.
Istnieje jednak chwila – zwykle na przełomie lipca i sierpnia – gdy kucharze amatorzy i profesjonaliści pytają sami siebie: „czy naprawdę muszę znowu robić leczo?”. Odpowiedź brzmi: nie. Możesz eksperymentować. Cukinia ma więcej twarzy, niż przypuszczasz.
Sposoby przyrządzania cukinii – nie tylko placki
Smażenie
Cukinia świetnie nadaje się do smażenia. Można ją pokroić w plastry, panierować w jajku i bułce tartej, smażyć solo, lub dodawać do dań typu stir-fry jako uzupełnienie warzywnego miksu. Warto jednak pamiętać: cukinia zawiera dużo wody, dlatego przed smażeniem dobrze jest ją posolić i odstawić na kwadrans, by puściła sok, który później odciskamy.
Pieczenie
Cukinia pieczona to jedna z najzdrowszych i najmniej czasochłonnych opcji. Nadaje się na przekąski, do sałatek, do zapiekanek oraz jako samodzielne danie. Można ją także faszerować mięsem, kaszą, ryżem lub warzywami – skórka stanowi naturalne „naczynie”.
Mrożenie
Cukinię można bez problemu mrozić, jednak trzeba pamiętać o kilku zasadach. Najlepiej mrozić ją po uprzednim blanszowaniu, czyli krótkim zanurzeniu w gotującej wodzie, a następnie szybkim schłodzeniu w wodzie z lodem. Dzięki temu zachowa kolor, smak i część wartości odżywczych. Cukinia może być też mrożona w formie zetrzenej – idealna potem do placków lub ciasta z dodatkiem kakao i orzechów.
Przechowywanie
Świeża cukinia najlepiej trzyma się w lodówce – w najchłodniejszej szufladzie – przez 4–7 dni. Należy unikać szczelnych opakowań – warzywo powinno „oddychać”, dlatego warto przechowywać je w perforowanej torbie. Przetwory z cukinii, takie jak keczup z cukinii, leczo w słoiku czy pikle, mogą być przechowywane miesiącami.
Przepisy, które odmienią twoje podejście do cukinii
1. Cukinia po koreańsku z imbirem, sezamem i czosnkiem
Wyrazista, pikantna i zupełnie inna niż znane wersje na słodko czy smażono-mączne.
Składniki:
– 2 średnie cukinie
– 1 łyżeczka soli
– 2 ząbki czosnku
– 1 cm świeżego imbiru
– 1 łyżeczka sosu sojowego
– 1 łyżeczka octu ryżowego lub jabłkowego
– 1/2 łyżeczki oleju sezamowego
– 1 łyżka prażonego sezamu
– 1/2 papryczki chili (opcjonalnie)
Sposób przygotowania:
1. Umyj cukinie, przekrój wzdłuż, a następnie pokrój w cienkie, półokrągłe plastry.
2. Posól i odstaw na 20 minut, aż puści sok. Odsącz.
3. W misce połącz czosnek przeciśnięty przez praskę, starty imbir, sos sojowy, ocet, olej sezamowy i chili.
4. Dodaj cukinię, dokładnie wymieszaj.
5. Posyp prażonym sezamem. Odstaw na 15 minut, by smaki się przegryzły. Podawaj jako dodatek do dań mięsnych lub ryżu.
2. Czekoladowe ciasto z cukinii – zaskakująco wilgotne
Nie czuć jej ani trochę! Cukinia nadaje wypiekowi idealnej konsystencji.
Składniki:
– 2 szklanki tartej cukinii (nie odciskaj)
– 1 i 1/2 szklanki mąki pszennej
– 1/2 szklanki kakao
– 1 łyżeczka proszku do pieczenia
– 1/2 łyżeczki sody
– 1/2 łyżeczki soli
– 1/2 szklanki roztopionego oleju kokosowego lub rzepakowego
– 1/2 szklanki cukru trzcinowego
– 2 jajka
– 1 łyżeczka ekstraktu waniliowego
– Garść orzechów (opcjonalnie)
Sposób przygotowania:
1. Rozgrzej piekarnik do 180°C.
2. W jednej misce wymieszaj suche składniki: mąkę, kakao, proszek, sodę i sól.
3. W drugiej ubij jajka z cukrem, dodaj wanilię, olej.
4. Połącz suche i mokre składniki. Dodaj startą cukinię, delikatnie zamieszaj.
5. Przelej do keksówki wyłożonej papierem. Piecz ok. 45–50 minut.
6. Sprawdź patyczkiem – powinno być suche. Studź na kratce.
3. Pieczone roladki z cukinii z ricottą i pesto
Lekkie, efektowne – idealne na przystawkę lub lekką kolację.
Składniki:
– 2 duże cukinie
– 150 g ricotty
– 2 łyżki pesto bazyliowego
– 2 łyżki parmezanu
– 1 małe jajko
– sól, pieprz
– oliwa
Sposób przygotowania:
1. Pokrój cukinie wzdłuż na cienkie plastry (najlepiej obieraczką do warzyw lub mandoliną).
2. Posól delikatnie, odstaw na 10 minut. Odsącz.
3. Ricottę połącz z pesto, jajkiem, parmezanem, przypraw.
4. Na każdy plaster nałóż łyżeczkę farszu, zwiń w rulon.
5. Ułóż w naczyniu żaroodpornym, skrop oliwą.
6. Piecz w 190°C przez ok. 20–25 minut.
4. Marynowana cukinia do słoików w musztardzie francuskiej
Wyrazista, lekko słodko-kwaśna, znakomicie komponuje się z wędliną lub jako element deski serów.
Składniki:
– 1 kg młodej cukinii
– 1 czerwona cebula
– 2 łyżki musztardy francuskiej (ziarnistej)
– 1 szklanka octu jabłkowego
– 1 szklanka wody
– 3 łyżki cukru
– 1 łyżka soli niejodowanej
– 5 ziaren ziela angielskiego
– 5 ziaren pieprzu czarnego
Sposób przygotowania:
1. Pokrój cukinię w cienkie plasterki. Cebulę w piórka.
2. Zagotuj wodę z octem, solą, cukrem i przyprawami.
3. Do gorącego zalewu wsyp musztardę, wymieszaj.
4. Do słoików włóż warzywa, zalej wrzątkiem, zakręć.
5. Pasteryzuj 10 minut.
5. Spaghetti z cukinii z sosem pomidorowym i parmezanem
Lekka wersja klasycznego dania – bez glutenu, za to pełna smaku.
Składniki:
– 2 duże cukinie
– 400 ml passaty pomidorowej
– 1 ząbek czosnku
– 1 łyżka oliwy
– sól, pieprz
– świeża bazylia
– parmezan
Sposób przygotowania:
1. Z cukinii zrób makaron (za pomocą spiralizera, krajalnicy lub nawet noża).
2. Na patelni rozgrzej oliwę, dodaj czosnek, krótko podsmaż.
3. Wlej passatę, dopraw, gotuj 10 minut.
4. Cukinię podsmaż dosłownie 30–60 sekund – nie przesadź, by nie stała się miękka.
5. Połącz „makaron” z sosem, udekoruj bazylią i serem.
Podsumowanie
Cukinia potrafi zmęczyć, zwłaszcza gdy codziennie spogląda z kuchennej półki. Ale to warzywo zasługuje na drugą (i trzecią) szansę. To składnik uniwersalny – łatwo dostępny, tani, zdrowy i plastyczny. Można go smażyć, piec, marynować, faszerować, mrozić, a nawet… piec z niego ciasto. Klucz do sukcesu? Zmiana perspektywy.
Eksperymentuj i nie bój się nowych technik – azjatyckie przyprawy, włoskie sery, francuskie marynaty. Z cukinii naprawdę można zrobić więcej, niż placki. I z każdym kolejnym sezonem odkrywać ją na nowo.