Batat, znany również jako słodki ziemniak, to warzywo, które zyskało dużą popularność nie tylko ze względu na swój smak, ale i na wartości odżywcze. Pewnego razu, w jednej z nowojorskich restauracji z gwiazdką Michelin, kucharz zinterpretował klasyczne purée ziemniaczane, zamieniając ziemniaki właśnie na bataty z dodatkiem kardamonu i masła orzechowego. Efekt? Goście nie chcieli znać przepisu – chcieli, by serwowano to codziennie. To pokazuje, że z batatów da się wyczarować dania na najwyższym poziomie – trzeba tylko wiedzieć, jak je właściwie potraktować.
Czym są bataty i dlaczego warto je wykorzystywać w kuchni
Bataty to bulwy korzeniowe pochodzące z Ameryki Środkowej i Południowej, znane ludziom od tysięcy lat. W przeciwieństwie do zwykłych ziemniaków mają delikatnie słodki smak, kremową strukturę oraz piękną, głęboko pomarańczową barwę (w przypadku najczęściej spotykanej odmiany). Zawierają beta-karoten, witaminy C i E, potas oraz błonnik. O ich cudownym wpływie na zdrowie mówi się od lat. Co więcej, indeks glikemiczny batatów jest niższy niż u ziemniaków – to istotne dla osób dbających o stabilny poziom cukru we krwi.
Ich kulinarna uniwersalność czyni z nich składnik o potężnym potencjale. Można je piec, gotować, smażyć, grillować, suszyć, a nawet fermentować. Są doskonałe zarówno w wytrawnych, jak i słodkich daniach.
Pieczenie, smażenie, gotowanie – jak najlepiej przyrządzić bataty
Pieczenie batatów
Pieczenie to jedna z najprostszych metod, która podkreśla ich naturalną słodycz i karmelizuje powierzchnię bulwy. Najlepiej sprawdza się w temperaturze 200°C bez przykrycia, z niewielką ilością oleju.
Sposób:
1. Obierz bataty i pokrój w słupki lub plastry.
2. Wymieszaj z oliwą z oliwek, solą, pieprzem, odrobiną papryki wędzonej.
3. Ułóż na blasze wyłożonej papierem do pieczenia.
4. Piecz przez 30–40 minut w 200°C, obracając w połowie czasu.
Smażenie batatów
Smażenie pozwala osiągnąć chrupkość, ale trzeba pamiętać, że bataty bardzo szybko się przypalają, dlatego temperatura i czas smażenia mają kluczowe znaczenie.
Sposób:
1. Pokrój bataty na cienkie frytki.
2. Podgrzej olej do 170–180°C.
3. Smaż partiami przez 2–3 minuty, aż się przyrumienią.
4. Wyjmij na papier kuchenny, posól dopiero po usmażeniu – aby frytki pozostały chrupiące.
Chcesz uzyskać jeszcze lepszy efekt? Zamocz pokrojone bataty wcześniej w lodowatej wodzie na 20–30 minut, dokładnie osusz i wtedy smaż – skrobia się wypłucze i frytki będą bardziej kruche.
Gotowanie batatów
Gotowanie to metoda delikatna, która zachowuje najwięcej składników odżywczych (szczególnie jeśli gotujesz na parze). Idealna do purée i zup kremów.
Sposób:
1. Bataty obierz i pokrój na równej wielkości kawałki.
2. Gotuj we wrzącej, lekko osolonej wodzie przez 12–15 minut, aż będą miękkie pod widelcem.
3. Odcedź i wykorzystaj zgodnie z przepisem.
Top 5 przepisów z batatów – inspiracje restauracyjne
1. Purée z batatów z masłem orzechowym i kardamonem
Składniki:
– 2 duże bataty
– 2 łyżki masła orzechowego (najlepiej niesolonego)
– szczypta kardamonu
– sól i pieprz do smaku
– 1–2 łyżki mleka kokosowego (opcjonalnie)
Wykonanie:
1. Obierz i pokrój bataty w kostkę, ugotuj do miękkości (ok. 15 minut).
2. Odcedź i natychmiast dodaj masło orzechowe, przyprawy oraz mleko kokosowe.
3. Utrzyj blenderem lub ubijaczką na gładką masę.
4. Podawaj do pieczonej kaczki lub tofu.
2. Batatowe gnocchi z szałwią i masłem
Składniki:
– 2 szklanki puree z pieczonych batatów
– 1 jajko
– ok. 1,5 szklanki mąki pszennej typu 00
– sól
– kilka listków świeżej szałwii
– 3 łyżki masła
Wykonanie:
1. Wymieszaj bataty z jajkiem, dodając stopniowo mąkę.
2. Ugniataj ciasto aż będzie elastyczne, ale nie klejące się.
3. Uformuj wałki i pokrój w kawałki (2 cm).
4. Gotuj gnocchi w osolonej wodzie – gdy wypłyną, są gotowe.
5. Podsmaż na maśle z listkami szałwii do zarumienienia.
3. Zupa krem z batatów i mleka kokosowego
Składniki:
– 1 średnia cebula
– 2 ząbki czosnku
– 2 bataty
– 400 ml mleka kokosowego
– 500 ml bulionu warzywnego
– 1 łyżka curry
– sok z limonki
– sól, pieprz
Wykonanie:
1. Na oliwie podsmażyć cebulę i czosnek.
2. Dodać obrane bataty pokrojone w kostkę i curry, podsmażyć chwilę.
3. Wlać bulion i gotować 20 minut.
4. Dodać mleko kokosowe, zblendować całość.
5. Doprawić limonką, solą i pieprzem.
4. Pieczone bataty z tahiną i kolendrą
Składniki:
– 2 duże bataty
– 2 łyżki oliwy
– sól, pieprz
– 2 łyżki pasty tahini
– 1 ząbek czosnku
– sok z ½ cytryny
– woda do uzyskania kremowej konsystencji sosu
Wykonanie:
1. Pokrojone wzdłuż bataty piecz w 200°C przez 40 minut.
2. W międzyczasie wymieszaj tahinę z cytryną, czosnkiem przeciśniętym przez praskę i odrobiną wody.
3. Gotowe bataty polej sosem i posyp kolendrą.
5. Batatowe brownie (deser)
Składniki:
– 2 szklanki puree z batatów
– 1/2 szklanki kakao
– 1/2 szklanki mąki migdałowej lub pszennej
– 1/4 szklanki miodu lub syropu klonowego
– 1/4 szklanki oleju kokosowego (płynnego)
– 1/2 łyżeczki proszku do pieczenia
– szczypta soli
Wykonanie:
1. Połącz wszystkie składniki w dużej misce.
2. Wymieszaj (najlepiej blenderem lub mikserem).
3. Wylej do formy wyłożonej papierem.
4. Piecz 25 minut w 180°C.
5. Ostudź przed krojeniem.
Mrożenie, przechowywanie i przygotowanie na zapas
Bataty można przechowywać zarówno w formie surowej, jak i przetworzonej:
Przechowywanie surowych batatów
– Trzymaj w chłodnym i suchym miejscu (nie w lodówce), podobnie jak ziemniaki.
– Chronić przed światłem i wilgocią – w przeciwnym razie szybko kiełkują lub gniją.
Mrożenie batatów
Bataty można mrozić po obróbce cieplnej:
– Najlepszą metodą jest upieczenie batatów w całości, ostudzenie, obranie i zamrożenie w porcjach.
– Można także mrozić puree, które świetnie nadaje się do późniejszego użycia w przepisach (np. brownie, zupy).
Surowe bataty źle znoszą mrożenie – skrobiowa struktura przy gwałtownych zmianach temperatury traci jakość.
Na słodko czy na słono? Kulinarna elastyczność batatów
Unikalna cecha batatów to ich uniwersalność – można z nich przyrządzić i wykwintne przystawki, dania główne, i desery. Ich naturalna słodycz sprawia, że doskonale komponują się z kminkiem, kolendrą, papryką, czosnkiem, ale też z cynamonem, wanilią i gorzką czekoladą.
Nie bój się eksperymentowania – bataty dobrze reagują na nieoczywiste składniki: miso, szalotka, jogurt grecki, granat czy nawet anchois (w kremach warzywnych).
Podsumowanie
Bataty to składnik, który zasługuje na przemyślane traktowanie. Możesz je piec, smażyć, gotować, przetwarzać w puree lub wykorzystać w deserach i daniach głównych. Kluczem do sukcesu jest zachowanie ich struktury i podkreślenie smaku odpowiednimi dodatkami – od masła orzechowego po szałwię i przyprawy kuchni azjatyckiej. Dzięki odpowiedniemu przygotowaniu bataty mogą smakować tak samo dobrze, jak w najlepszych restauracjach. Zachęcam do eksperymentowania – każde danie z batatów może zaskoczyć.